Inicjatywa INSPIRE to zespół działań, które mają na celu budowę europejskiej infrastruktury informacji przestrzennej w celu zapewnienia dostępu do danych przestrzennych każdego z członków Unii Europejskiej. Dane te będą wykorzystywane na szczeblu europejskim do prac planistycznych, badawczych, związanych m.in. z polityką ekologiczną, rolnictwem, transportem, energetyką.

Rysunek 1. Klasyfikacja działań związanych z inicjatywą INSPIRE

Polska, jako członek Unii Europejskiej, podejmuje działania związane z realizacją celów inicjatywy INSPIRE. Działania te można podzielić zgodnie z klasyfikacją przedstawioną na Rysunku 1.

W ramach realizacji celów inicjatywy INSPIRE, można wyróżnić procesy związane z:

• tworzeniem ustaw i aktów wykonawczych, standardów i wytycznych, powoływaniem organizacji mających na celu koordynowanie zadań związanych inicjatywą Inspire
• tworzeniem narzędzi zapewniających przygotowanie danych, metadanych danych i usług, narzędzi do publikacji usług danych przestrzennych,
• tworzeniem infrastruktury zapewniającej funkcjonowanie powiązań w sieci infrastruktury informacji przestrzennej (IIP) pomiędzy dostawcami danych i usług,
• przygotowaniem danych i usług,
• monitoringiem IIP i sprawozdawczością.

Powyższe procesy realizowane są na dwóch poziomach – europejskim i krajowym. Pierwszy dotyczy działań, jakie podejmuje Polska, by wywiązywać się z obowiązków jakie wynikają z bycia częścią wspólnotowej infrastruktury informacji przestrzennej. Drugi poziom – krajowy, to wszystkie działania realizowane w celu budowy krajowej infrastruktury informacji przestrzennej.

Działania związane z inicjatywą INSPIRE na szczeblu europejskim i krajowym oraz zależności pomiędzy nimi szkicowo przedstawia poniższy rysunek.

W ramach procesów związanych z rozwiązaniami prawnymi, uchwalono w Polsce Ustawę o infrastrukturze informacji przestrzennej (Ustawa o IIP) jako transpozycję Dyrektywy INSPIRE. Ustawa ta reguluje zagadnienia związane z działaniami na rzecz budowy i rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej w kraju. Komisja Europejska w celu wykonania Dyrektywy INSPIRE, przyjmuje akty wykonawcze do niej, które przenoszone są również na grunt prawodawstwa polskiego - dotyczą one m.in. metadanych zbiorów i usług danych przestrzennych, interoperacyjności zbirów i usług danych przestrzennych.

W celu koordynacji działań związanych z budową infrastruktury informacji przestrzennej, zarówno europejskiej jak i krajowej, powołano Radę ds. Implementacji INSPIRE. Rada służy zapewnieniu i koordynacji wymiany informacji oraz uzgadnianiu wspólnego podejścia do spraw INSPIRE w różnych resortach administracji, które współpracują w ramach budowy infrastruktury informacji przestrzennej (IIP).

Na podstawie Ustawy o IIP, została powołana również Rada Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Jest to organ doradczy, opiniujący i niejako nadzorujący budowę IIP jako elementu polityki wspólnotowej oraz działań związanych z budową krajowej IIP.

Projekt Geoportal 2 jest jednym z węzłów krajowej infrastruktury informacji przestrzennej, co jest realizacją polityki budowy KIIP nadzorowanej merytorycznie m.in. przez wyżej wymienione organy.

Kolejną grupą działań wiążących z inicjatywą INSPIRE jest implementacja specyfikacji danych i usług danych przestrzennych obowiązujących na szczeblu europejskim. Polska w odniesieniu do danych i usług INSPIRE przyjęła specyfikacje opracowane na szczeblu europejskim dla tematów objętych aneksami Dyrektywy INSPIRE. Już w trakcie prac nad przygotowaniem gruntu prawnego, organizacyjnego i związanego ze standardami dotyczącymi IIP rozpoczęto budowanie elementów krajowej i europejskiej IIP w na gruncie polskim. Prace te wykonane zostały w ramach projektu Geoportal.gov.pl, a następnie kontynuowane w projekcie Geoportal 2. W ramach prac projektowych powstały strategiczne dokumenty, opisujące m.in. proces harmonizacji danych krajowych ze specyfikacjami INSPIRE, wytyczne dotyczące tworzenia metadanych na poziomie krajowym jak i metadanych dla zharmonizowanych zbiorów danych.

Projekt Geoportal 2 jest silnie powiązany z inicjatywą INSPIRE. Jego efektem są również narzędzia tworzące infrastrukturę informacji przestrzennej, zbiory danych i metadanych, które są implementacją postanowień Dyrektywy INSPIRE - spełniają wymagania stawiane w aktach wykonawczych do tego dokumentu.

W ramach projektu Geoportal 2, krajowe zbiory danych zostały przetworzone do postaci zgodnej ze specyfikacjami INSPIRE dla tematów opisanych w załączniku do Ustawy o IIP:

• Nazwy geograficzne,
• Jednostki administracyjne,
• Adresy,
• Działki ewidencyjne,
• Sieci transportowe,
• Hydrografia.

Na potrzeby tego przetworzenia opracowano narzędzia do harmonizacji krajowych zbiorów danych. Będą one również wykorzystywane w dalszej perspektywie czasowej do aktualizacji zharmonizowanych zbiorów danych w określonych interwałach czasowych.

Dla zharmonizowanych zbiorów danych utworzono metadane wykorzystując przygotowane w projekcie Geoportal 2 aplikacje - Edytor i Walidator metadanych. Narzędzia te są publicznie dostępne na stronie www.geoportal.gov.pl.

W ramach projektu Geoportal 2 udostępniono także usługi danych przestrzennych zgodne ze specyfikacjami INSPIRE:

• INSPIRE Discovery - usługa wyszukiwania danych przestrzennych,
• INSPIRE View – usługa przeglądania danych przestrzennych,
• INSPIRE Download – usługa pobierania danych przestrzennych.

Każdy zbiór danych INSPIRE jest dostępny poprzez usługę wyszukiwania, przeglądania oraz pobierania świadczoną poprzez dedykowany portal - Geoportal INSPIRE, zbudowany w ramach projektu Geoportal 2. Opublikowane usługi wykorzystywane mogą być także dostępne w europejskim brokerze usług – INSPIRE GeoPortal.

Budowanie infrastruktury informacji przestrzennej związane jest także z włączeniem w nią jak największej ilości organizacji posiadających dane przestrzenne. Projekt Geoportal 2 wyszedł z inicjatywą dostarczenia niezbędnych mechanizmów dla organizacji, które są zainteresowane świadczeniem usług na potrzeby infrastruktury informacji przestrzennej. W projekcie wypracowane zostały narzędzia do gromadzenia danych przestrzennych, publikacji usług danych przestrzennych jako elementów Węzłów Lokalnych SDI (węzły infrastruktury informacji przestrzennej) oraz przygotowany został Węzeł Centralny SDI, z którym synchronizowane będą Węzły Lokalne SDI jest on głównym elementem odpowiedzialnym za przepływ danych pomiędzy jednostkami KIIP. Realizacja tego zadania umożliwi organizacjom będącym częścią IIP:

• organizowanie zbiorów danych przestrzennych,
• dostarczanie jednakowych usług w ramach krajowej IIP.

Budowa powiązań pomiędzy Węzłami Lokalnymi SDI a Węzłem Centralnym SDI, zapewni spójny przepływ informacji w ramach IIP.

Ważnym elementem powiązań projektu Geoportal 2 z inicjatywą INSPIRE jest również monitorowanie IIP oraz sprawozdawczość. W celu realizacji wymagań dotyczących raportowania działań związanych z budową europejskiej IIP, przygotowywane są narzędzia do prowadzenia jej monitoringu m.in. pod kątem dostępności i wydajności publikowanych usług danych przestrzennych, dostępności zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych. W projekcie przygotowywane są mechanizmy raportowania monitorowanych właściwości, które (w formie raportów i analiz) przekazywane będą do organów Komisji Europejskiej.

Wszystkie wyżej opisane działania przybliżają Polskę do budowy Krajowej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Są one prowadzone zgodnie z założeniami Inicjatywy INSPIRE, a wdrażane w ramach Projektu Geoportal.gov.pl a potem Geoportal 2.

Więcej informacji na temat inicjatywy INSPIRE mogą Państwo uzyskać na stronie http://inspire.ec.europa.eu.