Zdjęcia lotnicze gromadzone w centralnym zasobie geodezyjnym i kartograficznym (czgik) stanowią zobrazowania powierzchni terenu pozyskane za pomocą specjalistycznych kamer zainstalowanych na pokładzie samolotu.

Zgodnie z rozporządzeniem z dnia 16 grudnia 2022 r. w sprawie baz danych dotyczących zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu w czgik gromadzi się fotogrametryczne zdjęcia lotnicze:

1. pionowe stanowiące zarejestrowany i utrwalony obraz powierzchni Ziemi, wykonane z pułapu lotniczego z kątem odchylenia osi głównej kamery od linii pionu nie większym niż 5°. Mają pokrycie podłużne co najmniej 60% i pokrycie poprzeczne co najmniej 30%, tak aby każdy fragment terenu został odfotografowany na co najmniej dwóch zdjęciach.
2. ukośne stanowiące zarejestrowany i utrwalony obraz powierzchni Ziemi, wykonane z pułapu lotniczego z kątem odchylenia osi głównej kamery od linii pionu nie mniejszym niż 35° i nie większym niż 50°.

Zdjęcia ukośne w odróżnieniu od zdjęć lotniczych pionowych pozwalają na odwzorowanie np. fasad budynków.  Zdjęcia lotnicze ukośne wykonuje się o pokryciu podłużnym co najmniej 80% i pokryciu poprzecznym co najmniej 60%. Takie pokrycie gwarantuje, że ten sam punkt odfotografowany jest na ponad 10 zdjęciach.

W czgik dostępne są zdjęcia lotnicze wykonane kamerami cyfrowymi (zarejestrowane w postaci cyfrowych rastrów), jak również archiwalne zdjęcia lotnicze pozyskane kamerami analogowymi (zarejestrowane na materiale światłoczułym). Zdjęcia te charakteryzują się terenowym rozmiarem piksela (GSD) od 3 do 50 cm (zdjęcia wykonane kamerą cyfrową) lub skalą od 1:3 000  do 1:35 000 (zdjęcia wykonane kamerą analogową) oraz różną kompozycją barwną: czarno-białe (B/W), barwne (RGB), w podczerwieni (CIR).

Zdjęcia lotnicze wykonuje się w celu zobrazowania terenu w danej chwili i przetworzenia do produktów pośrednich, głównie ortofotomap lub innych danych przestrzennych i map. Najstarsze dostępne z pzgik zdjęcia lotnicze pochodzą z 1951 roku.

Zobrazowania lotnicze mają szerokie zastosowanie, wykorzystywane są między innymi:

• do wykonania map wektorowych przy wykorzystaniu pomiaru fotogrametrycznego
• do opracowania ortofotomapy
• do opracowania numerycznych danych wysokościowych (NMT, NMPT) do interpretacji, identyfikacji i pomiaru elementów występujących na obrazie w tym  zmieniających się w czasie
• jako materiał dowodowy w postępowaniach sądowych i administracyjnych
• jako materiał historyczny przedstawiający Polskę w latach minionych.

Dostępność zdjęć lotniczych

Informacje na temat dostępnych w czgik zdjęć lotniczych prezentowane są w serwisie mapy.geoportal.gov.pl w sekcji Skorowidze w grupie warstw Zdjęcia lotnicze (rys. 3).

Grupa warstw Zdjęcia lotnicze zawiera dwie warstwy:

• Środki rzutów – poszczególne warstwy zdjęć lotniczych przedstawiają środki rzutów zdjęć lotniczych od 1951 roku w podziale na 5-letnie przedziały (rys. 4).

• Zasięgi – na chwilę obecną poszczególne warstwy przedstawiają zasięgi zdjęć lotniczych od 1991 roku w 5-letnich przedziałach. Warstwa będzie sukcesywnie zasilana o starsze zasięgi zdjęć (rys. 5).

Po włączeniu jednej z w/w warstw i przybliżeniu się do miejsca zainteresowania (co najmniej do skali 1:250 000) widoczne będą dostępne zdjęcia lotnicze z wybranych lat. Wtedy należy kliknąć w wybrane zdjęcie i na ekranie pojawi się szczegółowa informacja na temat danego zdjęcia, co zilustrowano na powyższych rysunkach.

Dodatkowo użytkownik ma możliwość podglądu każdego zdjęcia poprzez pobranie ich miniatur w formacie jpg, czyli zdjęć zapisanych w niskiej rozdzielczości, za pomocą funkcji „Pobierz plik miniatury zdjęcia”. W rezultacie opisanych działań plik z miniaturą zdjęcia zostanie pobrany na komputer użytkownika i wyświetlony w domyślnej przeglądarce plików graficznych, co przedstawiono na rys. 6.

Zdjęcia lotnicze w pełnej rozdzielczości można pozyskać odpłatnie online przez portal PZGIK (rys. 7) zakładając konto użytkownika https://pzgik.geoportal.gov.pl/imap/  i składając stosowny wniosek.